Tenaga Yang Boleh Diperbaharui
Oleh : Siti Nor Fatin Izianti
binti Nasib
Tenaga
Tenaga merupakan elemen yang sangat penting dalam
memacu perkembangan ekonomi sesebuah negara termasuk Malaysia. Walaupun
Malaysia mengeluarkan petroleum sendiri untuk kegunaan tempatan tetapi dalam
jangka masa panjang, bahan mentah ini akan kehabisan. Menurut Syahrul Hisham
et. al. (2012), berdasarkan kajian terkini ke atas penggunaan tenaga, dunia
akan mengalami krisis kekurangan tenaga bagi sumber gas asli dalam masa 60
tahun dan jangka hayat arang batu pula hanya mampu bertahan 130 tahun dari
sekarang. Justeru, kerajaan telah membangunkan tenaga yang boleh diperbaharui
untuk memastikan bekalan tenaga ini dapat dijana secara berterusan untuk jangka
masa yang panjang. Menurut
Lian (2011), hasil kajian seramai 120 penyelidik daripada Panel Perubahan Iklim
Antara Kerajaan (IPCC) menunjukkan sumber tenaga boleh diperbaharui berupaya
untuk menampung 77% permintaan tenaga dunia menjelang tahun 2050, berbanding
13% pada tahun 2008. Ini menunjukkan bahawa tenaga yang boleh diperbaharui akan
berkembang sejajar dengan globalisasi dunia pada hari ini.
Malaysia juga telah menjalankan pelbagai usaha untuk mencari dan menjana
tenaga diperbaharui sebagai bekalan tenaga untuk masa depan khususnya untuk
kehidupan generasi akan datang. Antara usaha yang telah dijalankan oleh
kerajaan ialah dengan menubuhkan Pusat Tenaga Malaysia (PTM) pada 1998 untuk
mengkoordinasi dan mengurus program kajian dan pembangunan mengenai tenaga dan
mempromosikan penggunaan tenaga diperbaharui di Malaysia. Tenaga diperbaharui
berbeza dengan bahan api fosil kerana bekalan tenaga ini akan kekal untuk
selama-lamanya.. Antara tenaga alternatif yang boleh dijana di Malaysia ialah
tenaga solar, tenaga hidro, tenaga biomass dan tenaga angin.
Sumber-sumber
tenaga yang boleh diperbaharui
Tenaga solar
diperolehi melalui pancaran cahaya matahari. Tenaga ini telah digunakan sejak
berkurun lamanya untuk mengeringkan pakaian dan hasil pertanian seperti padi,
koko, kopi, ikan bilis, ikan kering dan sebagainya. Malaysia berpotensi untuk
projek menjana tenaga solar kerana menerima pancaran cahaya matahari selama 6 jam
sehari dan tenaga ini adalah percuma serta menyeluruh. Kini, terdapat empat
teknologi tenaga solar iaitu pemanasan udara untuk proses pengeringan,
pemanasan air untuk menghasilkan air panas, pencahayaan melalui sinaran nampak
yang tiba di muka bumi dan penukaran tenaga solar gelombang elektromagnet
kepada tenaga elektrik iaitu sistem fotovoltaik. Tenaga solar banyak digunakan
di kawasan pedalaman misalnya di Sarawak untuk mendapatkan bekalan elektrik
dengan menggunakan panel sel fotovoltaik. Pada hari ini, menerusi sistem
feed-in-tariff, pengguna dibayar oleh Tenaga Nasional Berhad (TNB) untuk setiap
kilowatt tenaga elektrik yang dijana melalui sistem solar.
Selain tenaga
suria, tenaga hidro juga adalah tenaga yang amat penting sebagai salah satu
sumber tenaga diperbaharui. Tenaga hidro digunakan sebagai bekalan air, kawalan
banjir, pengairan dan tujuan rekreasi. Di Malaysia, penjanaan tenaga elektrik
yang menggunakan tenaga hidro telah bermula pada awal tahun 1900 hinggalah
sekarang. Sebanyak 90% bekalan elektrik bergantung kepada tenaga hidro. Antara
tempat penjanaan kuasa hidroelektrik ialah di Empangan Chenderoh, Empangan
Kenyir dan Empangan Bakun.
Di samping itu,
tenaga biomass juga merupakan tenaga yang boleh diperbaharui iaitu tidak akan
habis. Tenaga ini sebenarnya telah digunakan semenjak zaman purba lagi iaitu
sebagai sumber tenaga untuk memasak, memanaskan badan, melebur logam dan
pembuatan senjata. Biomass atau biojisim merupakan bahan organik daripada
tumbuhan dan haiwan yang merupakan satu-satunya sumber yang sentiasa tersedia
daripada sistem kitaran biologi semula jadi. Di Malaysia, sisa kelapa sawit
mencecah 20 tan per hektar setahun, sisa padi menghampiri 10 tan per hektar
setahun dan sisa dari industri balak, tekstil dan perabot melebihi 100 000 tan
setahun. Semua ini merupakan ‘aset’ utama bagi tenaga biomass. Melalui proses
uji kaji, rawatan dan olahan daripada formula-formula tindak balas tertentu,
keupayaan biomass telah teruji sebagai suatu ejen pembakar berimpak dan
berkapasitii tinggi yang berpotensi digunakan untuk menjana kuasa haba atau
elektrik, penjanaan kuasa dalam loji kuasa stim, penjanaan kuasa dalam enjin
pembakaran dan sebagai gas pengeluar untuk dapur masak.
Menukarkan biojisim kepada bentuk tenaga lain |
Malaysia juga mengambil inisiatif dalam mempelbagaikan sumber tenaga
dengan menggunakan tenaga angin sebagai sumber tenaga diperbaharui. Angin telah
digunakan sebagai sumber kuasa berjuta-juta tahun dulu. Kincir angin telah
dibina di kawasan pedalaman Sabah dan Sarawak pada Rancangan Malaysia Keenam
(1991-1995). Kincir angin ini telah membekalkan kapasiti 150 kilowatt (kW). Antara
negara yang menggunakan turbin angin ialah Amerika Syarikat, Jerman, Perancis,
Itali, Denmark, China dan Portugal.
Kebaikan tenaga yang boleh diperbaharui
Antara kebaikannya adalah tenaga alternatif dapat
mengelakkan pencemaran. Menurut Lian (2011), pelepasan gas rumah
hijau juga dapat dikurangkan daripada 220 hingga 560 gigaton dari tahun 2010
hingga 2050 dengan menggunakan tenaga yang boleh diperbaharui ini. Pembakaran bahan fosil seperti petroleum akan
mengeluarkan karbon monoksida, yang menjadi salah satu punca utama dalam
pencemaran udara. Gas yang terhasil daripada aktiviti rumah hijau mewujudkan
fenomena pemanasan global, peningkatan suhu persekitaran yang mengakibatkan
peningkatan paras air laut. Manakala sumber tenaga alternatif seperti solar,
biomass, hidro dan sebagainya hanya menggunakan tenaga semula jadi dan tidak
mencemarkan alam sekitar. Contohnya penggunaan biomass yang mana kandungan
sulfur yang terhasil daripada proses pembakarannya menghampiri sifar berbanding
sulfur dioksida yang terhasil daripada pembakaran bahan api fosil iaitu
sebanyak 2 hingga 4 peratus yang menjadi pemangkin pencemaran.
Kebaikan seterusnya ialah dapat mengatasi krisis tenaga. Kadar
penggunaan tenaga yang pesat akan mengakibatkan sumber tenaga fosil
berkurangan. Sumber tenaga fosil seperti minyak, gas, dan arang batu bukan
sahaja terhad malah tidak boleh diperbaharui dan dijangka akan kehabisan satu
hari nanti.
Kebaikan yang ketiga
adalah sumber tenaga ini boleh dikitar semula. Contohnya, sumber fosil seperti
petroleum tidak dapat dikitar semula seperti biomass dan tenaga hidro. Ini
kerana sumber tenaga alternatif hanya bergantung kepada alam semula jadi
seperti air, angin dan matahari. Semua sumber tenaga ini adalah percuma dan
tidak memerlukan kos yang mahal untuk mendapatkannya.
Keburukan
tenaga yang boleh diperbaharui
Walaupun penggunaan tenaga alternatif memberi kebaikan
dalam kehidupan harian kita, namun ia ada juga mempunyai keburukan. Antaranya
adalah menjejaskan ekologi alam sekitar. Contohnya, pembinaan empangan
hidroelektrik memusnahkan hutan yang luas dan banyak kawasan hutan juga akan
ditenggelami air yang menyebabkan hidupan yang terdapat di kawasan itu mati.
Keburukan yang kedua adalah tenaga yang boleh
diperbaharui hanya terdapat di tempat tertentu sahaja. Tenaga angin dan ombak
misalnya bergantung kepada kedudukan geografikal sesebuah negara. Hal ini
kerana tenaga alternatif seperti angin perlu bergantung kepada kelajuan angin
dan hanya didapati di kawasan tertentu sahaja.
Seterusnya, kos untuk menjana tenaga daripada sumber yang
boleh diperbaharui adalah tinggi. Contohnya, bagi pembinaan empangan hidro
elektrik kedua di Tasik Kenyir,kos yang dianggarkan ialah RM1 billion dengan
kemampuan menjana tenaga sehingga 250 megaWatt. Kos bagi pemasangan panel solar
pula adalah antara RM 10 000 hingga RM 12 000 per kilowatt.
Kesimpulan
Malaysia sebenarnya
mempunyai kemampuan dari segi sumber dan modal insan untuk membangunkan tenaga yang
boleh diperbaharui bagi menggantikan sumber yang sedia ada. Dengan memanfaatkan
peluang dan kekuatan yang dimiliki melalui penumpuan terhadap tenaga boleh
diperbaharui seperti tenaga angin, solar, hidro dan juga biomass, Malaysia mampu
menjadi contoh kepada negara lain dalam menghadapi krisis tenaga yang semakin
meruncing. Penggunaan tenaga yang boleh diperbaharui juga secara tidak langsung
dapat menjamin kelestarian persekitaran yang sejahtera untuk generasi akan
datang. Islam amat menggalakkan
umatnya sentiasa berusaha untuk mencapai kemajuan kerana ini adalah salah satu
tuntutan agama untuk mencapai keselesaan hidup sebagai khalifah di muka bumi
ini tidak lupa akan tanggungjawab dalam memelihara kehidupan lain dan
kesejahteraan bumi. Oleh itu, pembangunan teknologi tenaga yang boleh
diperbaharui adalah penting agar krisis tenaga ini dapat diatasi dengan efektif
dan produktif.
RUJUKAN
Azizan
Ahmad dan Mahdi A. Wahab. (2000). Tenaga
hidro-elektrik dan pengurusan alam sekitar di Malaysia menjelang tahun 2020.
RECEE 2000 Regional Conference on Energy and Environment Proceedings : the
Emerging Energy Technologies p. A-71-A7-9. Selangor : Universiti Tenaga
Nasional.
Che
Wan Badrul Alias. (2013). Jerman Sedia Bangunkan Sektor Tenaga Bio Malaysia. http://www.bharian.com.my/articles/JermansediabangunkansektortenagabioMalaysia/Article/.
Di akses pada 7 Ogos 2014.
Editor.
(2014). Tenaga Biomass-Tenaga boleh diperbaharui. http://www.majalahsains.com/2014/04/tenaga-biomass-tenaga-boleh-diperbaharui/.
Di akses pada 8 Ogos 2014.
Foon
Weng Lian. (2011). Tenaga Boleh Diperbaharui Sebagai Tenaga Utama Masa Depan. http://www.konsumerkini.net.my/v1/index.php/berita-terkini/alam-sekitar/726-tenaga-boleh-diperbaharui-sebagai-tenaga-utama-masa-depan-.
Di akses pada 9 Ogos 2014.
Ladfe
Amir Zakaria. (2014). Geotermal- Sumber tenaga boleh perbaharu. ladfeamir.com/2014/04/21/geotermal-sumber-tenaga-boleh-baharu/.
Di akses pada 11 Ogos 2014.
Mohd
Azmi Mohd Lila. (2002). Potensi Sumber Tenaga Alternatif Biojisim. http://www.utusan.com.my/utusaninfo.asp?y=2002&dt=0907&pub=utusan_malaysia&sec=Rencana&pg=re_06.htm/.
Di akses pada 21 Ogos 2014.
Mohd.
Faizal Aziz. (2010). Tenaga dan Masa Depan. http://www.majalahsains.com/2010/08/tenaga-dan-masa-depan-2/.
Di akses pada 20 Ogos 2014.
Mohd Yusof Hj. Othman dan Kamaruzzaman
Sopian. (2002). Teknologi Tenaga Suria.
Selangor : Terbitan Universiti Kebangsaan Malaysia (UKM).
Syahrul Hisham Mohamad et. al. (2012).
Pembangunan Sumber Tenaga Yang Boleh Diperbaharui Mengikut Perspektif Islam.
Jabatan Kejuruteraan Mekatronik dan Kawalan Automatik Universiti Teknologi
Malaysia.
Tan
Su Lin. (2013). Jana Pendapatan Menerusi Tenaga Matahari. http://www.astroawani.com/news/show/jana-pendapatan-menerusi-tenaga-matahari-27042.
Di akses pada 22 Ogos 2014.
Tenaga Yang Boleh
Diperbaharui
Oleh: Nur Adzrini
binti Mohd Nayan
Tenaga boleh diperbaharui boleh ditakrifkan sebagai sumber tenaga yang
boleh digunakan lagi, berulang-ulang dan tidak terbuang begitu sahaja. Sumber-sumber
tenaga yang boleh diperbaharui boleh diganti secara semula jadi dalam jangka
masa yang singkat. Sumber tenaga ini juga akan kekal walaupun kita berterusan
menggunakannya. Contoh-contoh tenaga yang boleh diperbaharui ialah tenaga
suria atau solar, tenaga angin, tenaga air atau kuasa hidro, biojisim dan
tenaga geotermal.
Kebanyakan sumber-sumber tenaga yang boleh
diperbaharui ini digunakan untuk menghasilkan arus elektrik. Tenaga solar, air
dan angin boleh memberi jumlah tenaga yang besar dan boleh digunakan untuk
menjanakuasa elektrik. Ketiga-tiganya ini termasuk dalam sumber tenaga boleh
diperbaharui yang boleh diguna secara berterusan dan tidak akan habis.
Tenaga Suria
Tenaga suria atau tenaga solar adalah teknologi untuk mendapatkan tenaga
berguna daripada cahaya matahari. Matahari telah membekalkan tenaga selama
berbilion-billion tahun. Tenaga suria adalah sinaran-sinaran matahari (radiasi
suria) yang sampai ke bumi. Tenaga ini boleh ditukarkan menjadi bentuk tenaga
yang lain seperti tenaga haba dan elektrik.
|
|
Penjanaan Kuasa di Loji Kuasa Terma |
Tenaga Angin
Angin adalah udara yang bergerak. Ianya terjadi oleh pemanasan permukaan
bumi yang tidak sekata oleh matahari. Angin juga digunakan untuk menghasilkan
elektrik.
|
Angin
yang bertiup (tenaga kinetik) akan memusingkan bilah kipas pada turbin
angin. Bilah kipas akan menggerakkan gandar yang
disambungkan pada generator yang akan menghasilkan tenaga elektrik. Setelah
elektrik dihasilkan oleh turbin, elektrik dari seluruh ladang angin akan
dikumpulkan dan dihantar ke transformer. Voltan akan ditambahkan untuk dihantar
melalui kabel berkemampuan tinggi.
|
Tenaga
Hidro
Tenaga hidro merupakan tenaga yang dijana melalui kitaran semulajadi iaitu
proses hujan iaitu daya kuat ketika air turun dihasilkan secara sekata. Aliran
yang melepasi turbin diserap kembali dan turun ketika hujan
menyebabkan proses ini sentiasa berterusan untuk membekalkan kuasa. Stesen
tenaga hidro menggunakan kekuatan pergerakan air untuk menghasilkan elektrik.
Kebanyakan stesen ini akan menyimpan air dalam tangki yang besar yang terletak
di belakang dinding empangan yang sangat cerun. Kemudiannya air akan dialirkan
melalui turbin bawah air. Empangan Kenyir dan Empangan Bakun merupakan contoh
penggunaan air sebagai sumber penjanaan tenaga. Pembangunan tenaga hidro ini
pada masa yang sama dapat menguruskan sumber air negara dengan lebih efisien
daripada terus dicemari.
|
Kesan Positif Penggunaan
Tenaga Yang Boleh Diperbaharui
Memanfaatkan tenaga yang boleh diperbaharui sebagai tenaga alternatif
dalam kehidupan seharian menjadikan ia sebagai sumber penjanaan tenaga elektrik
yang terbaik. Lebih menakjubkan, sumber tenaga ini dianggap lebih bersih dan
tidak mencemarkan alam kerana tenaga ini diperoleh secara semulajadi dan tidak
terhad serta berterusan penggunaannya.
Sumber alternatif ini mampu mengatasi masalah krisis penjanaan tenaga
serta menjamin kestabilan ekonomi negara. Sebagai contoh, penjanaan tenaga
solar dapat dijana pada sebelah pagi dan petang dan kemudiannya boleh disimpan
untuk digunakan pada waktu malam pula. Ia boleh dimanfaatkan untuk kegunaan
lampu tiang yang banyak terdapat di Malaysia. Hal ini sudah pasti menunjukkan
penjanaan dan pengunaan tenaga elektrik boleh dijana pada tahap yang optimum.
Penghasilan tenaga alternatif ini tidak membebaskan sebarang gas karbon
dioksida yang mampu mencemarkan kandungan udara dan bahan radio aktif atau
bahan kimia lain yang boleh mencemarkan sungai. Hal ini berbeza dengan tenaga
konvensional seperti petroleum yang mampu mencemarkan kandungan udara
sekeliling ketika penghasilan minyak. Tenaga elektrik juga telah menjadi
komersial kerana tenaga ini selamat digunakan dan sangat efisien kepada
pengguna.
Cabaran Penggunaan Tenaga
Yang Boleh Diperbaharui
Kesan alam sekitar merupakan impak yang paling besar dalam penggunaan
tenaga alternatif. Sebahagiannya memberi kesan negatif kepada populasi burung
liar dan juga permandangan alam sekitar. Sesetengah orang berpendapat
permandangan bilah turbin angin dan Alat Voltan Foto (PV) yang bergemerlapan
adalah sesuatu yang menyakitkan mata. Walau bagaimanapun, sesetangah pendapat
menagatakan ia merupakan alternatif yang indah kepada stesen jana kuasa
konvensional.
Empangan Kenyir |
Peranan Kerajaan Dalam
Pembangunan Sumber Tenaga Yang Boleh Diperbaharui
|
Kesimpulannya, dengan memanfaatkan peluang dan kekuatan yang dimiliki
melalui penumpuan terhadap tenaga alternatif seperti tenaga angin, solar,
hidro, dan juga biojisim, Malaysia mampu menjadi contoh kepada negara lain
dalam menghadapi krisis tenaga yang semakin meruncing. Kita harus bergerak
pantas dalam usaha menangani fenomena kenaikan harga bahan api dan krisis
tenaga yang berterusan dengan melihat potensi tenaga alternatif. Bak kata
Geoffrey Carr, seorang kolumnis majalah The Economist, ‘masa hadapan
bergantung kepada kuasa dan tenaga’.
No comments:
Post a Comment